بسم الله الرحمن الرحیم
وصیت نامه شرعی و قانونی
قبل از نوشتن وصیت، این یادآوری ها مطالعه شود :
1- این وصیت نامه برای همه مکلفین اعم از زن و مرد قابل استفاده است و در این موضوع تفاوتی بین وصیت نامه بانوان و آقایان وجود ندارد .
2- وصیت کردن بر کسی که دینی یا امانتی از مردم نزد او باشد یا واجباتی مانند نماز ، روزه ، حج و یا کفارات بر عهده دارد واجب است ، لذا حتی اگر انجام تمام مفاد این وصیت نامه برای شما سخت است ، حداقل بخش مربوط به بدهکاریهای الهی و مردمی (بخش دوم ) را مقید باشید که تکمیل نمایید .
3- برای تنظیم وصیت نامه، حتما به عالم دینی که به مسائل وصیت آشنائی کامل داشته باشد مراجعه فرمایید .
4- وصی انسان باید فردی مورد وثوق و اطمینان باشد که بدانیم به وصیت عمل خواهد کرد .
5- همه ساله وصیت نامه را مورد تجدید نظر قرار دهید تا اگر مواردی از آن نیازمند تغییر و یا اصلاح بود ، این کار انجام پذیرد .
6- بهتر است همان گونه که امیرمؤمنان (ع) در نهج البلاغه می فرماید ، خودمان وصی خود باشیم و آن چه از کارهای خیر که دوست داریم بعد از ما برای ما انجام دهند ، خودمان در زمان حیات انجام دهیم .
7- برای وصیت نامه از چند نفر از افراد مورد اعتماد به عنوان شاهد استفاده کنیم .
8- انسان فقط نسبت به نحوه هزینه کردن یک سوم از دارائی خود پس از مرگ ،اختیار دارد و بیش از آن از اختیار او بیرون است و چگونگی تقسیم دو سوم باقیمانده آن به گونه ای است که خداوند معین فرموده است ، بنابراین نمی توان وصیت کرد که مثلا ارث پسر و دختر یکسان باشد و یا بیش از آن چه خداوند معین فرموده است به یکی از وارثان پرداخت شود ، مگر آن که همه وارثان بالغ و رشید بوده و به این گونه تقسیم در زمان حیات یا بعد از مرگ وصیت کننده راضی بوده و اجازه دهند. هم چنین محروم کردن برخی از ورثه از ارث معنا ندارد و بی تاثیر است .
9- انسان میتواند از یک سوم اموالش برای انجام کارهای خیر بعد از خودش وصیت کند ، اما وصیت به یک سوم برای امور خیریه در صورتی خوب است که وارثان ما ، نیازمند نباشند اما در صورتیکه آنان حقیقتا نیازمندند، بهتر است به کمتر از یک سوم مثلا یک چهارم یا یک پنجم وصیت کرد.
10-بهتر است در وصیت به یک سوم یعنی ( ثلث ) بخش معینی از دارائی را تعیین کنیم تا به اندازه یک سوم از همان بخش برداشته شود مثلا قید کنیم که از خانه یا مغازه یا پول های نقد یک سوم برداشته شود ، زیرا وصیت به یک سوم از همه دارائی ، برای وارثان موجب زحمت خواهد بود .
11- وصیت به پرداخت مقداری از ثلث برای خویشاوندان نیازمندی که وارث نیستند مستحب است و در قرآن کریم و روایات تاکید فراوانی به آن شده است .
12-امکان تغییر وصیت تا آخرین لحظه حیات امکان پذیر است ، بنابراین هرگاه انسان بخواهد وصیت خود را تغییر دهد و به شکل دیگری وصیت کند ممکن است .
13- برای جلوگیری از مشکلات احتمالی بهتر است وصیت نامه خود را در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسانیم .
14- در مورد مهر همسر، به فتوای بعضی از مراجع تقلید باید پرداخت آن به نرخ روز و با محاسبه تورم صورت پذیرد، لذا در این مساله باید از مراجع تقلید خود سوال کنیم .
15- نایب گرفتن در حج واجب پس از مرگ ،در صورتی واجب است که حج بر انسان مستقر شده باشد اما در مورد کسانی که درهمان سال استطاعت ، ثبت نام کرده و قبل از آن که نوبت آنان فرا رسد از دنیا می روند با توجه به فتاوای مختلف مراجع تقلید ،باید هر کسی حکم مساله را از مرجع تقلید خود سوال کند .
16-برای گرفتن نایب در حج و یا قضای نماز و روزه حتما با دفتر مراجع تقلید ارتباط برقرار کنید ، زیرا نایب شرایط خاصی دارد و هر کسی نمی تواند در این امور نیابت کند به ویژه در نیابت حج
17-کسانی که فرزند صغیر دارند اگر برای مراسم پس از مرگ خود مانند مراسم شب اول ، هفتم ، چهلم و ... وصیت به برداشتن از ثلث نکنند ،بازماندگان نمی توانند از سهم صغیر برای انجام این مراسم هزینه کنند . در این صورت تنها میتوان از اموال متوفی برای انجام غسل ، کفن و تهیه قبری مطابق شان میت هزینه کرد.
18- مردی که از دنیا می رود به طور طبیعی و به حکم اسلام پدر او یعنی پدربزرگ پدری فرزندان صغیرش ، قیم و سرپرست آنان خواهد بود ، و همینطور پدر پدربزرگ اما اگر آنها در قید حیات نباشند ، در صورتی که سرپرستی ، برای فرزندان صغیر خود تعیین نکنیم تعیین سرپرست باید توسط حاکم شرع صورت پذیرد .
19- فرزندانی نیاز به قیم و سرپرست دارند که بالغ و رشید نباشند .
20- قبل از هرگونه تصرف در اموال میت باید بدهیهای او مانند حج واجب ، خمس ، زکات ، مظالم و یا بدهکاری به افراد مانند مهریه همسر و ... را از اصل مال میت پرداخت نمود ، اگرچه میت به آنها وصیت نکرده باشد . در ضمن تمام بدهیهای مدت دار انسان پس از مرگ به روز شده و باید فورا پس از مرگ توسط وارثان از اموال او پرداخت شود . پس از پرداخت این حقوق و بدهیها اگر از مال میت چیزی اضافه آمد چنانچه در مورد ثلث اموالش وصیت کرده باشد باید به آن وصیت او عمل کرد و پس از آن بقیه اموال به وارثان میت تعلق دارد .
21- بهتر است در وصیت ها از وصیت به اموری که موجب زحمت بازماندگان می شود مانند انتقال جنازه به جای دیگر و یا چگونگی برگزاری مراسم و امثال آن اجتناب کنیم .
22-انسان می تواند برای آن که همسرش پس از مرگ او گرفتار مشکلاتی در مسکن نشود در زمان حیات خود ،حق استفاده از خانه مسکونی خود را به همسرش تا زمان حیات همسرش واگذار کند و در نتیجه با مرگ شوهر استفاده از خانه مسکونی در اختیار همسر خواهد بود و پس از فوت او خانه میان وارثان تقسیم می شود. به این کار در اصطلاح فقه اسلامی ( حبس ) و یا ( عمری ) می گویند. انجام این کار نیازمند شرایط خاصی مانند ایجاب و قبول است که حتما برای آگاهی از این شرایط باید به یک عالم دینی مراجعه نمود .لازم به یادآوری است ، در این صورت خانه از ملک شوهر و پس از مرگ او از ارثیه وارثان بیرون نمی رود . هم چنین انسان می تواند استفاده از تمامی اثاث خانه را به همین شکل به همسرش تا زمان حیات همسرش واگذار نماید. بسیار مناسب است که این امور در وصیت نامه آورده شود .
23- سعی کنید وصیت نامه خود را در چند نسخه بنویسید تا درصورت مفقود شدن برخی از نسخه ها ، وارثان دچار مشکل نشوند .
24-حتما نام مرجع تقلید خود را در وصیت نامه بنویسید ، زیرا فتوای مراجع تقلید در برخی از احکام متفاوت است و اطلاع از مرجع تقلید در کیفیت عمل به وصیت لازم است .
25-بعد از مرگ باید فورا به وصیت نامه عمل شود و تاخیر آن بدون عذر شرعی جایز نیست .
بسم الله الرحمن الرحیم
وصیت نامه شرعی و قانونی
پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند : سزاوار نیست که مسلمان شبی را به صبح آورد مگر اینکه وصیت او آماده باشد .
الحمدلله رب العالمین و الصلاه علی سیدنا محمد و آله الطاهرین
این جانب ......................... فرزند ............................... متولد : ................................ به شماره شناسنامه : ...................... در تاریخ ......................................... با اعتراف به یگانگی پروردگار و رسالت خاتم پیامبران و امامت دوازده معصوم ،
در کمال صحت ، سلامت و اختیار به موارد ذیل و صیت می کنم ، وصیت نامه های دیگر، قبل از این تاریخ از درجه اعتبار ساقط می باشد .
این وصیت نامه در شش بخش تنظیم شده است :
بخش اول : تعیین وصی ، ناظر و قیم برای اطفال صغیر
1 – وصی خود قرار دادم جناب ................................ساکن ..................................... به شماره تلفن : .................................
2 – ناظر بر انجام وصیت جناب ....................................... ساکن ................................. به شماره تلفن : ............................
3 – سرپرست و قیم فرزندان صغیرم جناب ............................. ساکن : .................... به شماره تلفن : ............................
بخش دوم : بدهکاری ها
بدهی های اینجانب به شرح زیر می باشد :
1 – تمام مهریه همسرم خانم ................................. که مبلغ .......................... می باشد
2 – خمس در آمد های اینجانب از سال خمسی گذشته تا تاریخ فوت
( سال خمسی اینجانب در تاریخ ...................... می باشد )
3 – مبلغ .............................. خمس از سال های گذشته .
4 – مبلغ .............................. زکات از سال های گذشته .
5 – حج واجب یعنی حج تمتع به عهده من می باشد ( نمی باشد )
6 – رد مظالم به مبلغ ..........................
7 – به افراد ذیل این مبالغ را بدهکارم
الف : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
ب : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
ج : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
8 – اماناتی که دیگران نزد من دارند و باید به صاحبان آن تحویل گردد :
الف : ................................................
ب : ...........................................................
ج : .........................................................
بخش سوم : وصیت به ثلث ( یک سوم اموال )
یک سوم از اموالم در این امور هزینه شود .
1 - .............................. سال نماز و .............................. سال روزه .
2 – مبلغ .............................. بابت رد مظالم احتیاطی من پرداخت گردد .
3 – این کفارات به عهده اینجانب میباشد که هزینه آن از محل ثلث اموالم پرداخت گردد :
الف : ..................................
ب : ............................................
ج : ...................................................
4 – هزینه غسل ، کفن ، دفن و مراسم اول ، سوم ، هفتم و چهلم و سایر مراسم و هزینه های مورد نیاز مجالس
5 – وصیت برای خویشاوندان نیازمندی که ارث نمی برند ( مثل خواهر زاده ، برادر زاده ، خاله ، عمو، دایی ، عمه و...... )
مثلا مبلغ ........... برای ............... و مبلغ .............. برای ....................و .........
6 – باقیمانده از ثلث اموالم برای .............................. هزینه شود .
(مثلا مدرسه ، مسجد ، بیمارستان و ..... )
بخش چهارم : مطالبات
1 – از افراد زیر این مبالغ را طلب دارم .
الف : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
ب : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
ج : آقای/ خانم .............................. مبلغ ..............................
2 – فهرست امانتهایی که نزد دیگران دارم و چگونگی دریافت آن به شرح زیر است :
الف : ......................................
ب : ..........................................
ج : ..........................................
بخش پنجم : وصایای اخلاقی
بسیار مناسب است در این قسمت سفارش های اخلاقی ، مانند سفارش به نماز ، حجاب ، احترام به پدر و مادر، مهربانی فرزندان با یکدیگر و امثال آن آورده شود و یا اینکه به صورت برگه ای جداگانه ضمیمه وصیت نامه شود
بخش ششم : فهرست اموال
فهرست اموال منقول و غیر منقول اینجانب ( شامل مواردی مثل منزل مسکونی ، وسیله نقلیه ، موجودی حسابهای بانکی ، زمینهای زراعتی و باغات ، مغازه و دفتر کار و ........ ) به شرح پیوست می باشد .
این وصیت نامه در شش بخش به گواهی این آقایان رسید .
1 - ....................................................
2 - ....................................................
3 - ....................................................
و در دفتر خانه اسناد رسمی به شماره .................................................... ثبت گردید .
در پایان یادآور می شوم اینجانب مقلد حضرت آیت الله ..................................... می باشم و تمایل دارم که درصورتی که مقدور بوده و موجب زحمت وارثان نگردد در ...................... مدفون شوم .
نام و امضاء وصیت کننده :
نام و امضاء وصی :
نام و امضاء ناظر :
نام و امضاء شهود :