در این گزارش نگاهی گذرا به فرماندهان دارای درجه سرلشکری در کشورمان می‌اندازیم؛ فرماندهانی که دارای بالاترین سوابق رشادت و شجاعت در دوران دفاع مقدس و پس از آن را در کارنامه مادی و معنوی خود دارند.
سرلشکر در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به درجه? نظامی بالاتر از سرتیپ و پایین‌تر از سپهبد گفته می‌شود. معادل آن در نیروی هوایی به همین نام و در نیروی دریایی ایران دریابان است. این درجه بالاترین درجه‌ای است که در حال حاضر در ایران به یک نظامی اعطا شده‌است. بلندپایه‌ترین فرماندهان نظامی ایران یعنی سرلشکر فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر صالحی فرمانده کل ارتش و سرلشکر جعفری فرمانده سپاه در حال حاضر، همگی سرلشکر هستند.
فرماندهان ارشد نیروهای نظامی در کشورهای مختلف جهان به نوعی نمادی از نیروهای مسلح آن کشورها به شمار می‌روند. در کشور ما در حال حاضر تعدادی از فرماندهان عالی رتبه ارتش و سپاه دارای درجه سرلشکری هستند که به صورت اجمالی با اسامی و سوابق خدمتی آنها آشنا خواهید شد. البته شهید صیاد شیرازی با شهادت خود و ارتقا به درجه سپهبدی از این حیث بالاتر از دیگر همرزمان خود قرار می گیرد.
سپهبد شهید محمدولی قرنی- نخستین رئیس ستاد ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نخستین شهید پس از انقلاب
نخستین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران بود و همزمان به عضویت در شورای انقلاب اشتغال داشت. او در سال 1309 وارد دانشکده افسری شد و پس از کودتای 28 مرداد به ریاست رکن دوم ارتش شاهنشاهی رسید. در مهرماه سال 1336 موفق به اخذ درجه سرلشکری شد، ولی کمتر از یکسال بعد در تیرماه 1337 در پی کشف طرح کودتا علیه رژیم وقت دستگیر و پس از محاکمه و سه سال زندان از ارتش اخراج گردید.
قرنی در سوم اردیبهشت 1358 بدست گروه فرقان کشته شد. از حمید نیکنام و همفکرانش به عنوان ضارب و عامل ترور نام برده می‌شود. و مقبره وی در قم و در جوار حرم حضرت معصومه است. او همچنین نخستین قربانی ضد انقلاب بعد از پیروزی انقلاب است. غائله? کردستان در زمان او آغاز شد و او در این قضیه با تصمیم‌گیری قاطع و به موقع توانست جلوی پیشروی ضد انقلاب را بگیرد.
همسر سپهبد محمدولی قرنی که اکنون در قید حیات نیست در مصاحبه‌های پس از ترور سپهبد قرنی گفته بود که: سپهبد قرنی در زمان شاه و نظام طاغوت تا درجه سرلشکری ارتقاء یافت، اما زمانی که متوجه اسلام‌زدایی و ستمکاری شاه و جنایات و خیانت‌های آمریکا در ایران شد، به تمام مزایای مادی و منزلت سرلشگری پشت پا زد.
سپهبد علی صیاد شیرازی؛ کابوس منافقین
شهید گرانقدر نیروهای مسلح از جمله فرماندهان غیور ارتش در دوران دفاع مقدس بود که پس از این دوران نیز در ستاد کل نیروهای مسلح به خدمت مشغول بود. شهید صیاد شیرازی پس از دریافت درجه سرلشکری، به درجه رفیع شهادت نائل شد. نقل است که پس از دریافت این درجه، بسیار خوشحال بود و هنگامی که علت آنرا پرسیدند، گفته است که امروز فهمیدم ولی فقیه از من راضی است. شهید صیاد شیرازی فرماندهی عملیات مرصاد را بر عهده داشت که با کمک خداوند منافقین را در اسرع وقت تار و مار کرد.
سرلشکر بسیجی سیدحسن فیروزآبادی
سرلشکر بسیجی سید حسن فیروزآبادی همواره با آن لباس خاکی و چفیه بر دوش شناخته می‌شود. او به عنوان رییس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان مسئولیت مهمی را بر عهده داشته و از جمله مدیران ارشد و محبوب در نیروهای مسلح است. وی از سال 68 عهده دار این مسئولیت بسیار مهم و تاثیرگذار است و در عین حال، در دانشگاه عالی دفاع ملی نیز به فعالیت می‌پردازد.
لازم به ذکر است سرلشکر فیروزآبادی تاکنون مقالاتی از جمله: جنبش نرم‌افزاری(نهضت تولید علم)، رسالت نیروهای مسلح از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)، رهنامه(دکترین) مهدویت، استراتژی انتظار و تکلیف مسلمانان در زمینه‌سازی ظهور، اصالت روحانیت و حوزه علمیه در قرآن و در مکتب امام‌عصر(ع)، قیام مهدی(عج) منتظر ماست ( به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی )، بازمهندسی عملیات روانی، بسیج قلب امام (ره)، از جهاد تا جهاد، نقش حضرت امام(ره)، مراجع و روحانیت در دفاع مقدس، مجموعه مقالات، گنجینه دل، راه امام(ره)، ثبات انقلاب و شناخت جریان فتنه و دلایل ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر، اعتماد به نفس ملی و فردی و ده‌ها مقاله پژوهشی دیگر ارائه داده است.
سرلشکر محمدعلی جعفری؛ عزیز سپاه
سرلشکر محمدعلی جعفری معروف به "عزیز" پس از انتصاب به عنوان فرمانده کل سپاه پاسداران، به درجه سرلشکری نائل شد. وی در دوران دفاع مقدس از فرماندهان مهم سپاه و عنصری مبتکر در عملیات‌های نامتقارن بود که پس از دفاع مقدس، چند سال فرمانده نیروی زمینی سپاه، سپس رییس مرکز راهبردی سپاه و پس از آن فرمانده کل سپاه شد. سرلشکر جعفری در دوران حضور در مسئولیت اخیر نیز تحول اساسی در سپاه پاسداران به وجود آورد و ضمن تشکیل سپاه‌های استانی، نیروی هوایی و دریایی را نیز ارتقاء داد.
می‌گویند افراد بسیاری در دنیا و حتی کشور خودمان بوده‌اند که وقتی مسوول یا وزیر و مدیر ارشد شده‌اند، مردم و همسایگان و دوستان خود را فراموش کرده‌اند و یادشان رفته که، که بوده‌اند، کجا بوده‌اند و کدام محله زندگی کرده‌اند و پدر ومادر و همسایه شان که بوده است! به عبارت دیگر، کمتر کسانی هستند که وقتی مسوولیت دشوار و بزرگی را به عهده می‌گیرند همچنان زندگی و خلق و خوی خود را مانند قبل حفظ می‌کنند و خدمت به مردم برای آنها اصل است. اما همسایه‌های سردار عزیز جعفری می‌گویند که او هنوز در همان محله زندگی می‌کند در جنوب شهر، و با این که فرمانده کل سپاه است و فرمانده قدرتمند یکی از مهمترین تشکیلات نظامی جهان است؛ اما به اصطلاح عرف مردم کوچه و بازار، «عزیز» خاکی و افتاده است و بدون منم منم و قدرت نمایی با مردم وزندگی و محله و فامیل ارتباط برقرار می‌کند.
جعفری از چهره‌های مستقل و فرماندهان خوشنام و مقبول بوده وبا انتصاب او به فرماندهی سپاه، سه سال پس از ریاست مرکز تحقیقات راهبردی سپاه، وی به دلیل داشتن نگاهی جامع به سپاه، به ویژه زمانی که مورد هجمه تبلیغاتی دشمن قرار گرفته برای وجود سپاه و این تشکیلات عظیم بسیا سودمند و موثر واقع شد.
سرلشکر غلامعلی رشید
سرلشکر غلامعلی رشید از فرماندهان ارشد سپاه در دوران دفاع مقدس به شمار می‌رود که تحلیل‌های جامع و عمیق وی در طی سال‌های اخیر در موضوعات مختلف همچون جنگ تحمیلی، نبردهای حزب‌الله لبنان، جنگ‌های منطقه و چشم‌انداز آینده همواره مورد توجه کارشناسان بوده است.
وی مسئولیت‌هایی چون فرماندهی قرارگاه فتح در عملیات بیت‌المقدس و مسئول عملیات قرارگاه مرکزی سپاه را پیش از حضور در ستاد کل نیروهای مسلح تجربه کرده است. سرلشکر رشید پیش از انتصاب به عنوان جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، معاون اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح بود.
سرلشکر عطا‌الله صالحی
سرلشکر عطاءالله صالحی از جمله فرماندهان دلاور ارتش در دوران جنگ تحمیلی است که در سال 84 به سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. تشکیل نیروی مستقل پدافندی با مسئولیت ارتش و نیز ساخت تجهیزات مدرن دفاعی همچون جنگنده صاعقه، ناوشکن جماران، انواع زیردریایی و تانک از جمله نقاط درخشان مسئولیت سرلشکر صالحی است. تدوین طرح‌های راهبردی چون حضور شناورهای ایرانی در خلیج عدن و دریای مدیترانه از جمله مصادیق نگاه راهبردی این فرمانده ارشد نیروهای مسلح است.
سرلشکر قاسم سلیمانی؛ شهید زنده انقلاب
سرلشکر قاسم سلیمانی از با سابقه‌ترین فرماندهان سپاه پاسداران است که پیش از فرماندهی نیروی قدس سپاه، فرمانده لشکر 41 ثار‌الله کرمان بوده است. وی جدیدترین فرمانده نیروهای مسلح است که از سوی فرمانده معظم کل قوا به درجه سرلشکری نائل شده است. در بخشی از حکم سرلشکری سردار سلیمانی که از سوی رهبر معظم انقلاب نوشته شده است: سردار قاسم سلیمانی کسی است که خود بارها در جبهه به شهادت رسیده و شهید زنده انقلاب است.
پس از تکرار بسیار نام قاسم سلیمانی در رسانه‌های جهان، خبرگزاری فرانسه خبری را منتشر ساخت که از احتمال ترور وی توسط دولت آمریکا پرده برمی‌داشت. بر اساس این خبر جک کین فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش آمریکا که در نشست استماع کنگره آمریکا حضور داشت با اشاره به طرح ترور مقامات ایرانی به ویژه مقامات ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، گفت: چرا آنها را به قتل نرسانیم؟ آنها قریب به هزار آمریکایی را کشته‌اند، چرا ما عامدانه آنها را ترور نکنیم؟ نمی‌گویم که اقدام نظامی انجام دهیم، من پیشنهاد می‌دهم عملیات محرمانه انجام دهیم. باید فشارهای شدیدی روی آنها اعمال کنیم. همچنین رویل مارک گریچ از کارشناسان مؤسسه به دفاع از دموکراسی اظهار داشت: آنان به اندازه ما دارای منطق نیستند، فکر نمی‌کنم بتوانید بدون به قتل رساندن یکی از آنها، مرعوب‌شان کنید. قاسم سلیمانی خیلی زیاد سفر می‌کند، بروید او را دستگیر کنید یا به قتل برسانید! به گزارش خبرگزاری فرانسه در ادامه این اظهارت برخی از نمایندگان آمریکایی اعلام کردند ما انجام هرگونه اقدامی درباره? ایران را دور از ذهن نمی‌دانیم اما از ابراز موافقت با اظهارات جک کین سر باز زدند.
سرلشکر سیدیحیی صفوی
سرلشکر سیدیحیی صفوی معروف به "رحیم صفوی" از فرماندهان ارشد سپاه در دوران جنگ تحمیلی است که مسئولیت‌های مهمی چون فرماندهی نیروی زمینی و اطلاعات و عملیات کل سپاه را در آن زمان عهده‌دار بوده است. وی پس از دفاع مقدس، جانشین دکتر محسن رضایی فرمانده کل سپاه شد و در سال 1376 به جای وی، به فرماندهی کل سپاه منصوب گردید.
در دوران فرماندهی سرلشکر صفوی، سپاه پاسداران به یک نیروی مهم دفاعی در منطقه تبدیل شد و در ابعاد مختلف اطلاعاتی و عملیاتی نیز رشد چشمگیری داشت. به همین دلیل فرمانده معظم کل قوا، وی را به سمت دستیار خود در نیروهای مسلح منصوب کردند.
دریابان علی شمخانی
دریابان علی شمخانی فرمانده‌ای که هم مسئول نیروی دریایی ارتش بوده و هم سپاه. تنها سرلشکر نیروی دریایی کشورمان اکنون رییس مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی است. وی پس از وزارت دفاع با حکم رهبر معظم انقلاب در این مسئولیت مشغول انجام امور فکری و تحقیقاتی در موضوعات مختلف برای بهره برداری نیروهای مسلح است. وی به علت حضور موثر و آینده‌نگر در 8 سال دوران وزارت دفاع، نقش مهمی در ارتقاء توان بازدارندگی نیروهای مسلح داشته است.
سرلشکر مصطفی ایزدی
سرلشکر مصطفی ایزدی سال‌ها فرمانده نیروی زمینی سپاه بوده و جزء فرماندهان تاثیرگذار در دفاع مقدس محسوب می‌شود. وی پس از حضور در ستادکل نیروهای مسلح، مسئولیت مهمی را بر عهده داشته و در سال‌های اخیر به درجه سرلشکری نائل شده است.
سرلشکر محمد باقری
سرلشکر محمد باقری برادر شهید گرانقدر حسن باقری (غلامحسین افشردی) است که اولین مسئول اطلاعات و عملیات سپاه بوده است. وی نیز از تبحر بالایی در امور اطلاعاتی و عملیاتی برخوردار بوده و اکنون نیز در همین مسئولیت در ستادکل نیروهای مسلح فعالیت می‌کند. باقری همزمان با ایزدی به درجه سرلشکری مفتخر شده است.
سرلشکر علی شهبازی
سرلشکر علی شهبازی نیز در دفاع مقدس کارنامه درخشانی داشته و در دوران حضور در فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز عامل تحولات مهمی بوده است. وی اکنون در گروه مشاوران نظامی فرمانده معظم کل قوا مشغول خدمت به نیروهای مسلح است.
سرلشکر مرحوم محمد سلیمی
سرلشکر محمد سلیمی پس از شهبازی به فرماندهی کل ارتش منصوب شد. وی در زمان حضور رهبر معظم انقلاب در دفاع مقدس نیز از جمله افرادی بوده که نزدیکترین ارتباط را با ایشان داشته است. ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران فرماندهی وی، شاهد نوآوری‌ها و ارتقاء شاخص‌ها بوده است. سرلشگر سلیمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تاریخ 10 بهمن پس از یک دوره طولانی بیماری درگذشت.
سرلشکر محسن رضایی
سرلشکر محسن رضایی از سال 1359 تا 1376 فرمانده کل سپاه بوده و نقش مهمی در هدایت نیروهای مسلح کشورمان در دفاع مقدس بر عهده داشته است. وی ترجیح داد در سال 76 وارد فعالیت‌های غیرنظامی شود و به همین خاطر به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. رضایی هنوز هم در جلسات و نشست‌های فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح با رهبر انقلاب حضور فعال دارد و عضو ثابت جلسات پیشکسوتان دفاع مقدس است.
سرلشکر حسین حسنی‌سعدی
سرلشکر حسین حسنی‌سعدی در گذشته فرمانده نیروی زمینی ارتش بوده و در حال حاضر معاون هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح است که سابقه درخشان او در دفاع مقدس قابل توجه است. او از جمله مدیران موثر در پیشرفت نیروهای مسلح است که در جایگاه حساس خود، عهده‌دار اجرای طرح‌های مهمی بوده است.
از دیگر سرلشکرهای نیروهای مسلح جمهوری اسلمی ایران می‌توان از سرلشکر ناصر فربد، سرلشکر محمدحسین شاکر، سرلشکر محمدهادی شادمهر، سرلشکر امیربهمن باقری و سرلشکر قاسمعلی ظهیرنژاد اشاره کرد.
همچنین برخی از امیران و سرداران نیروهای مسلح پس از نائل آمدن به فیض شهادت در هنگام انجام وظیفه به درجه? سرلشکری ترفیع یافتند که برخی از آنان عبارت اند از: سرلشکر ولی‌الله فلاحی و سرلشکران خلبان جواد فکوری، علی‌اکبر شیرودی، ابراهیم ذوالفقاری، عباس بابایی، عباس دوران، حسین خلعتبری، منصور ستاری، مصطفی اردستانی، سید علی اقبالی دوگاهه.