خیز نخست را برداشتند. بعد از شش سال، اصلاح‌طلبان گردهم جمع شدند. اگرچه همه نبودند، محدودیت‌هایی که مدیر اجرایی، مجری و برخی سخنرانان جلسه هم تلویحا به آن اشاره کردند باعث شد تا این جمع‌شدن، از شکل یک همایش بزرگ اصلاح‌طلبی به نشست داخلی گروه‌های اصلاح‌طلب در سالنی با گنجایش حداکثر 600نفر محدود شود.
سیدمحمد خاتمی هم که آمدن و نیامدنش تا یکی، دوروز آخر هم مشخص نبود، نتوانست بیاید، پیام داد و هاشمی هم که پیش‌تر اعلام کرده بود حتما پیامی می‌فرستد، فرستاد. عارف ولی آمد تا شائبه‌ها را برطرف کند. چیزی که در صحبت‌هایش عمدا به آن اشاره کرد، یعنی آمادگی برای انسجام بی‌هیچ بهانه و تمکین از رای و نظر خرد جمعی. سخنرانان همایش همه از روسا و دبیران کل احزاب و تشکل‌های اصلاح‌طلب بودند. زهرا شجاعی به نمایندگی از مجمع زنان اصلاح‌طلب، فاطمه راکعی از جمع زنان نواندیش، مصطفی کواکبیان از مردم‌سالاری، هادی خامنه‌ای از مجمع پیروان خط امام، موسوی‌لاری از مجمع روحانیون مبارز، محسن رهامی، دبیرکل انجمن اسلامی استادان و رسول منتجب‌نیا، قائم‌مقام اعتماد ملی سخنرانی کردند. نقد رفتار و عملکرد مجلس، به‌ویژه اتفاق اخیر در مواجهه با علی مطهری و تاکید بر انسجام و ارایه فهرست واحد انتخاباتی در مجلس، سرنخ مشترک همه سخنرانی‌ها بود، به علاوه یک موضوع دیگر؛ درخواست برای رفع حصر.
کناررفتن برای حداکثر اجماع
همه به یکباره به سمت در ورودی هجوم آوردند. استقبال از عارف بیش از همه بود، از هنگام ورود تا نشستن روی صندلی ردیف نخست، ازدحام جمعیت به حدی بود که عبورومرور مختل شده‌بود. تا لحظاتی عکاسان دست از سرش برنمی‌داشتند. او سخنران نخست بود. وقتی پشت تریبون رفت گفت: «اگر مشارکت مردم در انتخابات سال آینده مجلس بالای 50درصد باشد قطعا پیروزی از آن اصلاح‌طلبان خواهد بود.» عارف با بیان اینکه «ما به مجلسی نیاز داریم که سعه‌صدر داشته باشد. برای همین برنامه ما در سال آینده پیروزی در انتخابات مجلس است و راهی جز اجماع کامل نداریم.» گفت: «مجلس، باید مجلسی باشد توانا که هرچند از حقوق قانونی خود استفاده می‌کند، یاری‌کننده و پشتیبان دولت نیز باشد اما متاسفانه مجلس فعلی پشتیبان دولت نیست. ما نیازمند مجلسی هستیم که در راستای اهداف اصلی نظام حرکت کند و مجلسی که نمایندگان مردم بتوانند مطالبات مردم و خود را بدون هیچ ترس و واهمه‌ای مطرح کنند و به گوش مردم برسانند. نمایندگان نباید برای رسیدن به خواسته‌های فردی خود از ابزارهای نظارتی استفاده کنند، استفاده از ابزارهای نظارتی فقط باید در چارچوب قانون باشد و ما دنبال اینگونه مجلسی هستیم» عارف بیان کرد: «دومین راهبرد ما باید ضرورت وجود حضور زنان و جوانان در مجلس باشد زیرا در جامعه‌ای که بالای 50درصد دانشگاهیان آن زنان هستند در شأن آن نیست که حضور زنان در مجلس آن تک‌رقمی باشد.» سخنان عارف بُعد جالب توجه دیگری هم داشت، وی به طرح مشکلات در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: «بجای آنکه مشکلات خودمان را رودررو حل کنیم در این فضا مطرح می‌کنیم، گاهی یکی از جوانان مطلبی می‌گذارد و بعدا روی آن فکر می‌کند که این موضوع ممکن است مشکلاتی به وجود آورد. ما باید بتوانیم از مزایا و پتانسیل فضای مجازی استفاده کنیم هرچند این فضا نیز می‌تواند خطرآفرین و مشکل‌آفرین باشد و ما باید زمینه نکات مثبت آن را فراهم کنیم.» عارف در ادامه اشاره جالبی هم به ائتلاف و کناررفتن به نفع دیگری داشت: «در این مسیر باید افتخار کنیم که اگر به‌نفع کسی کنار می‌رویم، تلاش حداکثری برای رسیدن به وحدت داشته باشیم. نباید فراموش کنیم که در راستای هماهنگی با جبهه اصلاحات قدم برمی‌داریم و خوشبین هستم که بتوانیم اکثریت را در مجلس بعدی به دست آوریم و باید از بعضی تحلیل‌ها و مشابه‌سازی با مجلس پنجم دوری کنیم. ما باید اکثریت و به‌دست‌آوردن اکثریت را در دستور کار خودمان قرار دهیم و برای آن به میدان بیاییم و باید به همه مردم بگوییم اگر ما اکثریت را به دست بیاوریم کارهایی از جمله حق و حقوق قانونی آنها و اجرای کامل قانون‌اساسی را در دستور کار خود داریم.»
غربالگری را باید به مردم سپرد
سخنان محسن رهامی، مسوول کمیته هماهنگی انتخابات اصلاح‌طلبان بیشتر متمرکز بر راهبرد‌های اجرایی بود تا ایده‌های تئوریک و کلی. او با اشاره به اینکه صندوق‌های رای را از پارچه سفید بیرون بیاوریم در همه دنیا از صندوق‌های شفاف استفاده می‌شود و رای‌دهی الکترونیک به کار می‌رود، گفت: «امیدوارم شورای نگهبان مدافع حقوق مردم در برابر دولت و مرجعی برای شکایت باشد. امیدوارم وقت اینگونه نهادها به غربالگری نگذرد، چراکه غربالگری کار مردم است و غربالگری را باید به مردم سپرد چرا که باید دانست حق انتخاب مردم، حق‌الناس است.» او افزود: «محدودیت‌هایی در برگزاری همایش وجود داشت که امیدواریم در آینده این محدودیت‌ها از میان برداشته شود چراکه در این همایش غیبت چندنفر کاملا مشهود است و صندلی‌هایشان در اینجا خالی است.» رهامی با تاکید بر حضور حداکثری مردم در انتخابات گفت: «لازمه حضور حداکثری مردم، احزاب هستند و باید دانست که معدل خطای خردجمعی کمتر از معدل خطای بزرگان بوده است، لذا نقش تشکل حزبی بسیار حائز اهمیت است به‌طوری که در سال92 هم شاید به قواعد ائتلاف اعتنایی نشد اما باز هم وحدت حائزاهمیت است. آنچه در جمع‌بندی جلسات به آن رسیدیم این است که تلاش کنیم حداکثر مردم به پای صندوق بیایند تا بتوانیم درصد بیشتری از آرا را در سبد آرا کسب کنیم و این درصد را افزایش دهیم و موضوع بعد این است که نباید در این مسیر کوتاه بیاییم و باید بررسی کنیم که کف انتخابات کجا و چیست؟ لذا تهران برای مابقی استان‌ها تصمیم‌گیرنده نیست چراکه چهره‌های مناسبی در این استان‌ها وجود دارند که باید به میدان بیایند و اگر هم حزبی در یک استان دفتر ندارد باید دفترش دوباره برقرار و تاسیس شود.»
نماینده دولت اصلاحاتم
مجری وقتی می‌خواست سخنران بعدی را دعوت کند به اشتباه گفت فردی به نمایندگی از دولت، اما حاضران دیدند که زهرا شجاعی، رییس مجمع زنان اصلاح‌طلب به‌سمت جایگاه حرکت می‌کند. مجری مجبور شد گفته خود را این‌طور اصلاح کند که چون این سخنران از قبل در برنامه نبود من دچار اشتباه شدم! «زهرا شجاعی» وقتی پشت تریبون قرار گرفت لازم دید ابتدا توضیح بدهد که هیچ نمایندگی‌ای از دولت فعلی ندارد و اگر هم داشته باشد نماینده دولت اصلاحات است که با تشویق و کف حاضران روبه‌رو شد. شجاعی گفت: «گفتمان اصلاح‌طلبی براساس‌مردم‌سالاری، مردم‌داری شایسته، توسعه، امنیت و اخلاقی است که این اخلاق متاسفانه امروز گم شده و باید دانست که انسان از آن روی که مخلوق خداست، اهمیت دارد و جنسیت و رنگ ملاک نیست و تنها علم، تقوا و جهاد ملاک است، بنابراین جنسیت یک کرامت نیست. تشکیل دولت تدبیر و امید برای ما سهم‌خواهی به وجود نمی‌آورد و تنها ابعاد استفاده و مشارکت‌دهی زنان و ظرفیت‌های آنان برای ما بسیار مهم است و اکنون که تفکر اصلاحات توانسته در میان جامعه طنین‌انداز شود، بیش از هر زمان دیگر نیازمند وحدت و یکپارچگی هستیم.
با کرامت و عفو ،شرایط وحدت فراهم شود
رسول منتجب‌نیا، قائم‌مقام حزب اعتماد ملی سخنران دیگر مراسم بود که در ابتدا لازم دید توضیح بدهد که قرار نبود بنده سخنرانی کنم اما: «دوستان به من گفتند حداقل شما به‌صورت نمادین از طرف دبیرکل حزب اعتماد ملی صحبتی داشته باشید تا یاد ایشان زنده بماند که امیدوارم با تدبیر مسوولان کشور موضوع حصر به‌نحوی حل شود و در جلسات بعدی خود ایشان حضور داشته باشند.» منتجب‌نیا گفت: «از مسوولان کشوری و همه نهادها تقاضا دارم در شرایط حساس کنونی که دشمنان توطئه‌های گوناگونی را علیه ملت ما طراحی کرده‌اند، به‌جای دامن‌زدن به اختلافات با کرامت، عفو و گذشت شرایط وحدت را فراهم آورند تا همه احزاب اقوام و... در مقابله با توطئه دشمنان در کنار یکدیگر قرار گیرند.» او درباره طرح کلی انتخابات که در مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام در حال بررسی است، گفت: «درخواست دارم قاعده‌ای که در قانون انتخابات و نظارت استصوابی شورای نگهبان که در دوره چهارم مجلس تصویب شده است، تغییر کند.»
مطهری اصلاح‌طلب است
سخنرانی‌های دیگران با تشویق و ابراز احساسات حاضران روبه‌رو بود به‌ویژه وقتی اشاراتی به موضوعاتی خاص داشتند. شاید از همین‌رو بود که «هادی خامنه‌ای» وقتی پشت تریبون رفت به همین اشاره کرد و گفت «من آرام و ریلکس صحبت خواهم کرد که شما حین آن فرصت کنید بخوابید.» دبیرکل مجمع نیروهای خط امام با تاکید بر اینکه بازگشت به دوران طلایی انقلاب اسلامی، هدف جریان اصلاح‌طلبی است، گفت: «پیگیری مطالبات مردمی دلیل مناسبی است تا برادر عزیزمان، آقای مطهری را هم بتوانیم اصلاح‌طلب بنامیم چراکه ایشان هم پیگیر مطالبات مردمی هستند.» سیدهادی خامنه‌ای با اشاره به جمله رهبری در انتخابات اخیر، گفت: «رای مردم حق‌الناس است و همه مردم باید در انتخابات شرکت کنند، حتی کسانی که ما را قبول ندارند شرکت کنند و به کسی رای دهند که قبولش دارند، نه آن کسی که من می‌گویم. وقتی کسانی که مرا قبول ندارند در انتخابات می‌توانند شرکت کنند یعنی ممیزان نباید بیش از حد در صلاحیت و خرد مردم دخالت کنند و قیم‌مآبانه به‌جای مردم تصمیم نگیرند و کار را به مردم واگذار کنند، یک ضوابط کلی وجود دارد اما انتخابات واقعی در صورت واگذاری به رای مردم است بنابراین مسوولان بدون آنکه ذکر نام داشته باشند اگر به سخنان رهبری اعتقاد دارند به این صحبت اهمیت دهند.»
اصولگرایان مردم را جایگزین افراطی‌ها کنند
«موسوی‌لاری» از مجمع روحانیون مبارز بر غیرقابل حذف‌بودن جریان اصلاحات تاکید کرد و گفت: «باوجود تبلیغات یک‌طرفه جریان افراطی و اظهارنظرهای مختلف علیه اصلاح‌طلبان، دیدیم اصلاحات حذف‌شدنی نیست. روش حذفی جریان افراطی اصولگرایی جواب نداده است. نا‌ملایماتی را بر سر راه اصلاح‌طلبان قرار دادند و تلاش می‌کنند که به‌گونه‌ای فعالیت این جریان را با ایجاد خلل مواجه و حتی متوقف کنند اما ما تلاش می‌کنیم این ناملایماتی‌ها را پشت‌سر بگذاریم و مسیر جامعه و مسیر خود را یک مسیر منطقی بر عقل انتخاب خواهیم کرد و پیام این همایش این است که تمامی افراد در زیر چتر نظام و قانون‌اساسی فعالیت کنند تا بتوانیم به جامعه و نظام کمک کرده باشیم.» او روی سخن خود را به سمت اصولگرایان برد و گفت: «سخن ما با کسانی که در اردوگاه اصولگرایی هستند? اما از دوستان خود عقلایی‌تر فکر می‌کنند این است که باید با واقعیت‌ها روبه‌رو شوند به‌طوری که در انتخابات سال92 با یک تفکر و انسجام خوب مسیر عوض شد و باید بگویم که مسیر حذف به جایی نخواهد رسید و به‌جای اینکه از افراطی‌ها دعوت کنند تا در محافل و همایش‌های خود سخنرانی کنند، بیایند و با مردم و روشنفکران صحبت کنند.»
3 آرزوی راکعی
فاطمه راکعی، دبیرکل جامعه زنان نواندیش و نماینده مجلس ششم سخنران دیگر مراسم بود که از سه آرزوی خود گفت: «اولین مساله و آرزو، حل موضوع حصر دومین آرزوی ما آزادی همه زندانیان سیاسی است.» در همین لحظه بود که مجری برنامه خطاب به خانم راکعی گفت قرار بود شما در مورد مسایل زنان صحبت کنید، حاضران با تشویق سخنران و اعتراض به مجری، خواستار ادامه صحبت‌هایش شدند. این اعتراض برای لحظاتی فضا را از حالت عادی خارج و راکعی را هم کمی عصبی کرد که در پاسخ به مجری گفت چنین چیزی نبوده و کجا چنین قراری گذاشته شده است. وی درنهایت افزود: «آرزوی سوم ما مجلسی کارآمد و در ارتباط با قانون است که در چارچوب قانون‌اساسی حرکت کند و نمایندگان مردم همچون علی مطهری بتوانند حرف‌هایشان را بزنند.» او در نهایت گفت: «زنان همیشه در کابینه و مجلس حضور جدی داشته‌اند و ما امروز توقع داریم نیمی از فهرست اصلاح‌طلبان به آنها اختصاص یابد و این هدف را دنبال می‌کنیم و از احزاب اصلاح‌طلب هم خواستاریم که این موضوع را دنبال کنند که حداقل به سرانه جهانی که 30 درصد است برسیم.»
فرمانداران احمدی‌نژادی کنار بروند
مصطفی کواکبیان، دبیرکل حزب مردم‌سالاری هم یکی از کسانی بود که هم با هیجان صحبت می‌کرد و هم سخنانش تشویق حاضران را به‌همراه داشت. او صراحتا گفت که ما به‌دنبال اکثریت در مجلس نیستیم بلکه به‌دنبال همه کرسی‌های مجلسیم: «ما تنها 290 کرسی مجلس را می‌خواهیم. مجلسی می‌خواهیم که مانع حرف‌زدن علی مطهری نشود. باید یک خانه‌تکانی اساسی در مجلس انجام دهیم. کواکبیان افزود: «از دولت می‌خواهیم فرمانداران احمدی‌نژاد را کنار بگذارد.» او درخصوص حصر هم گفت: «ما برای محاکمه تقاضا نداریم بلکه برای رفع حصر تقاضا داریم.»
-------------------------------------------------------
حاشیه‌های یک همایش
عارف به هنگام خروج از سالن از سوی خبرنگاران مورد پرسش قرار گرفت. یکی از سوال‌ها درباره حضورش در شورای مشورتی خاتمی بود. تسنیم به‌نقل از او نوشته بود که عارف گفته در آن شورا شرکت نمی‌کند و شورای خودش را دارد. انعکاس این خبر در حاشیه همایشی که بنای انسجام را دارد پرسش‌برانگیز بود. این در‌حالی است که طبق گفته‌های قبلی خود عارف و اخبار موثق، نمایندگانی از بنیاد امید ایرانیان به نیابت از عارف در این شورا حضور دارند و غیبت عارف با هماهنگی خاتمی بوده است؛ توضیحاتی که عارف باید می‌داد و در آن ازدحام پرسش‌های خبرنگاران داده نشد و انتشارش به آن شکل، شائبه‌‌برانگیز شد. در انتهای مراسم از حضور فخر‌السادات محتشمی‌پور هم از سوی مجری تقدیر شد. صادق خرازی، رییس‌شورای مرکزی حزب تازه‌تاسیس «ندا» دیروز موقع خروج از سالن مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفت، اما گفت: «شورای هماهنگی جبهه اصلاحات مسوولیت هماهنگی میان همه گروه‌ها و اندیشه‌های فکری اصلاحات را برعهده دارد، ندا هم به‌عنوان یکی از گروه‌های اصلاح‌طلب در چارچوب وظایفی که دارد، از هماهنگی و همکاری خودش با جبهه اصلاحات مضایقه‌ای نمی‌کند.»