شاید تعداد مراسمهای تودیع و معارفه وزرا در دولتهای نهم و دهم با هیچ دولتی پیش از آن برابری نکند. مراسمهایی که هر چند به اعتقاد دولتمردان بدون حاشیه بود اما اخبار منتشره حکایت دیگری داشت و به نحوی از دید کارشناسان و اصحاب رسانه ارزیابی میشود که نمیتوان منکر حاشیههای فراوان این مراسمها شد.
تودیع و معارفههایی که با آمدن مصری در سال 85 بهجای پرویز کاظمی در وزارت رفاه و بر سر رئیس سازمان تامین اجتماعی آغاز شد و تا روزگذشته یعنی 27 آذرماه 89 که مراسم تودیع متکی برگزار شد، ادامه یافت. اگر چه برخی از این مراسمها دولت را با چالش رسانهای مواجه نکرد اما برخی دیگر مانند آنچه روز گذشته رخ داد و متکی در مراسم تودیعش حاضر نشد، تیتر یک اکثر رسانهها را به خود اختصاص دادند. در طول فعالیت بیش از پنجساله دولت احمدینژاد چند مراسم تودیع و معارفه در تاریخ ماندگار شدند که دلایل این ماندگاریها در برخی اوقات گلایههای صریح وزرای عزل شده و انتقادهای آنها بود و گاهی هم غیبت وزیر معزول در مراسم تودیع خبرساز میشد و برخی اوقات نیز وزرای معزول برای حضور در مراسم تودیع خود شرط و شروطی تعیین میکردند. در نهایت میتوان اینگونه نتیجه گرفت که عزل ونصبهای دولتهای نهم و دهم بسیار بیش از دولتهای گذشته مورد توجه قرار داشته است.
انتقاد معاون اول از وزیر معزول
اولین تودیع خبرساز دولت نهم به خداحافظی دانش جعفری در اردیبهشت 87 باز میگردد که احمدینژاد معاون اول خود را به این مراسم راهی کرد. دانش جعفری در این مراسم نسبت به تصمیمات غلطی که از سوی دولت در عرصه اقتصاد گرفته میشود، هشدار داد و در بخشی اینچنین دولت احمدینژاد را به نقد کشید: «نسبت به تجربه گذشته کشور یا آدم هایی که تجارب خوبی داشتند، نظر مثبتی وجود نداشت و حداقل این بود که با ابهام به آن نگریسته میشد.» او همچنین گفته بود:«مسائل جنبی دست چندم کشور که اصولا اهمیت نداشت در شرایطی، تبدیل به مسئله دست اول کشور میشدند» و در سخنرانی خداحافظی دانش جعفری به صراحت از اطلاعات ناکافی رحیمی نسبت به مناسبات اقتصادی در عرصه بین الملل انتقاد شده بود. دانش جعفری همانند پورمحمدی به مقامی بالاتر نرفت اما بر شدت انتقادات خود از دولت افزود.
امتناع دولتمردان از حضور در تودیع جنجالی
پس از دانش جعفری نوبت به عزل پورمحمدی رسید. او که زمانی سهمیه جامعه روحانیت در کابینه محسوب میشد و موردتایید جناحهای سیاسی بود، یک هفته مانده به برگزاری انتخابات مجلس هشتم از ساختمان فاطمی خداحافظی کرد. آنچه مراسم تودیع پورمحمدی در 30 اردیبهشت 87 را ماندگار کرد، همان دلیل ماندگاری مراسم دانش جعفری بود یعنی اظهارات او در این مراسم چنان گزنده بود که تا مدتها اخبار رسانهها را به خود اختصاص داد. بهرغم حضور نمایندگانی از بیت مقام معظم رهبری در این مراسم، تجربه مراسم تودیع دانش جعفری، رئیسجمهور را مجاب کرد تا در این مراسم حضور نداشته باشد. پورمحمدی زمانی که پشت تریبون قرار گرفت، جملهای گفت که برای احمدینژاد و کابینه او گران آمد: «کشور را همچنان با نگاه کارشناسی اداره نمیکنیم، دیر نمیشود یک تصمیم با سه روز فاصله اتخاذ شود، اما خوب و پخته شده باشد.» او در بخشی هم جسارت را مفید دانست اما بدون ذکر نام دولتمردی توصیه کرد: «در حوزه مدیریتی، جسارت به همان اندازه که ارزش دارد، خطر هم دارد و در کنار جسارت، تدبیر هم میخواهد والا حتما منافع مردم و کشور را به مخاطره خواهد انداخت.» پس از این مراسم و حضور پورمحمدی در سازمان بازرسی کشور بود که او به عنوان یکی از منتقدان جدی دولت شناخته شد.
امتناع سرپرست از حضور در مراسم معرفی وزیر
پس از عزل دانش جعفری، وزارت اقتصاد به صمصامی سپرده شد که البته او مانند دانشجعفری منتقد نبود اما حاشیههای مراسم تودیع او پررنگتر از دانش جعفری بود چرا که سرپرست چهارماهه در این مراسم حضور نیافت تا به نوعی انتقاد خود به انتصاب حسینی را نشان دهد. در این مراسم علاوهبر داوودی، شخص رئیسجمهور هم حضور داشت.
الهام به مراسم تودیع نیامد
الهام در سال گذشته دوبار از دولت نهم خداحافظی کرد. او در 15 شهریور 88 که قرار بود با حضور رحیمی و سید مرتضی بختیاری بر کرسی وزیر دادگستری بنشیند از حضور در مراسم تودیع خود امتناع کرد و دلیلی هم برای این غیبت عنوان نکرد اما از آنجا که کمی قبل از آن، دولت را به دو دسته چپ و راست تقسیم کرده بود و رحیمی را در گروه مقابل خود و در کنار مشایی به خاطر سپرده بود، این غیبت دور از انتظار نبود.
شروط الهام برای حضور در مراسم تودیع
از سویی زمانی هم که قرار بود الهام در دیماه کرسی ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را به سعید مرتضوی بسپارد، بار دیگر شایعاتی منتشر شد که او برای حضور در این مراسم شرطی را تعیین کرده است. الهام میخواست مشایی یا رحیمی در این مراسم نباشند تا او راحت باشد و به مراسم بیاید. البته در واقعیت هم این امر به وقوع پیوست و هیچ یک از این دو فرد در مراسم تودیع الهام حضور نداشتند.
سخنرانی چالشبرانگیز سخنران مراسم تودیع و معارفه
«خداوند به انسان بدهکار نبود که او را آفرید. ظاهرا خداوند به خودش بدهکار بود که انسان را آفرید. دلش خواست شناخته شود. یک کسی را باید خلق میکرد که بتواند بشناسد...»شاید هیچگاه مراسم معارفه و تودیع وزیر علوم به اندازه شهریور 88 خبرساز نبوده است البته در این مراسم وزرای سابق و فعلی مشکلی با دولتمردان نداشتند بلکه اینبار سخنران این مراسم که اسفندیار رحیم مشایی بود، حاشیهساز بود و ذکر این جمله تبدیل به چالشی میان دولت با روحانیون شد.
متکی به مراسم تودیع نرفت
در آخرین مراسم تودیع و معارفه که روزگذشته برگزار شد، وزیر عزل شده با عدم حضورش در مراسم، خبرساز شد. البته این غیبت قابل پیشبینی بود و همگان احتمال عدم حضور متکی در مراسم تودیع خودش را حدس میزدند. عزل ناگهانی وزیر امور خارجه در حین انجام ماموریت خارجی مسئلهای نبود که متکی بتواند راحت از کنار آن بگذرد.
دولت چه گفت؟
پس از امتناع سه وزیر از حضور در مراسم تودیع آنها دلایلی از سوی سخنرانان که رئیسجمهور یا معاون اول بودند، اعلام شد. رحیمی در مورد غیبت الهام در مراسم وزارت دادگستری گفت که او به دلیل مشکلات کاری نیامده است. زمانی هم صمصامی در معارفه حسینی حضور نیافت، احمدینژاد این غیبت را به ترافیک مرتبط دانست و در نهایت روز گذشته، رحیمی دلیل غیبت متکی را برگزاری جلسه تودیع دیگری عنوان کرد که رئیسجمهور هم در آن حضور خواهد داشت. اما در میان افرادی که به عنوان سخنرانان دولتی به مراسمهای تودیع و معارفه رفتهاند احمدینژاد و رحیمی بیشترین حضور را داشتهاند و جالب است که در برخی مراسمهای تودیع و معارفه در یک درجه پایینتر از سطح وزرا، مشایی که رئیس دفتر رئیسجمهور است به عنوان نماینده دولت حضور داشته و سخنرانی کرده است که در دولتهای قبلی حضور رئیسدفتر در اینگونه مراسمها سابقه نداشته است.