عشق است زنده یاد ناصر خان حجازی و استقلال

مداحان اهل بیت (ع) در شب دوم دهه اول ماه محرم به رسیدن خاندان آل الله به سرزمین کربلا و برپایی خیمه ها و دلشوره های حضرت زینب (س) می پردازند.

مداحان اهل بیت (ع) در شب دوم دهه اول ماه محرم به رسیدن خاندان آل الله به سرزمین کربلا و برپایی خیمه ها و دلشوره های حضرت زینب (س) می پردازند.به همین مناسبت توضیحات برخی کلید واژه ها تقدیم خوانندگان عزیز می شود:

خیمه گاه
محلى که امام حسین‏«ع‏»پس از رسیدن به سرزمین کربلا در آن سرزمین فرود آمد وخیمه زد. منطقه از آب فاصله داشت و با یک سلسله تپه‏ها که از شمال شرقى تا جنوب وغرب کشیده مى‏شد محاصره شده بود.مجموعه این منطقه،یک نیم دایره تشکیل مى‏داد واهل بیت در همین محل استقرار یافته بودند.از میدان درگیرى و نیروهاى دشمن فاصله‏داشت.در جایى بود که تیرهاى اردوى دشمن به آنجا نرسد.ولى سپاه انبوه کوفه،محل رامحاصره کردند.
خیمه حضرت زینب را پشت‏خیمه امام حسین نصب کردند و خیام‏جوانان بنى هاشم اطراف خیام زنان و اطفال بود.
خیمه‏هاى افراشته،برخى محل اسکان نفرات بود و برخى خیمه آب و آذوقه وامکانات.خیمه‏هاى اصحاب،جدا از خیمه اهل بیت و بنى هاشم بود.آرایش خیمه‏هاحالت نعل اسبى داشت،بگونه‏اى که جمع و جور بود،نه متشتت و پراکنده،تا قابل‏حفاظت بیشترى باشد.در پشت این خیمه‏ها خندق حفر شده بود تا از آن سمت، موردتهاجم قرار نگیرند.برخى از خیمه‏ها هم مخصوص سلاح یا نظافت بود.صبح عاشورایاران امام به خیمه نظافت مى‏رفتند و خود را تمیز مى‏کردند.در مقابل همین خیمه بود که‏بریر بن خضیر با عبد الرحمن بن عبد ربه از خوشحالى و شوق شهادت شوخى مى‏کردند.
‏خیمه‏هاى حسینى در روز عاشورا از این قرار بوده است:
1-خیمه فرماندهى 2-خیمه امدادگران(اورژانس)3-خیمه سقاخانه و آبرسانى‏4-خیمه شهدا 5-خیمه انبار 6-خیمه نظافت و پاکیزگى 7-خیمه سنگرى(فقط بعنوان‏سنگر استفاده مى‏شده است)8-خیمه حضرت سجاد«ع‏»9-خیمه‏هاى یاران‏10-خیمه‏هاى بنى هاشم 11-خیمه‏هاى خانوادگى(زنها،بچه‏ها)12-خیمه حضرت‏زینب‏«ع‏».
پس از شهادت امام حسین‏«ع‏»دشمن به خیام حمله آورد و آنها را غارت کردو به آتش کشید.پیکر شهداى عاشورا، از میدان رزم به مقابل خیمه‏گاه آورده مى‏شد.

«...آنچه اکنون در کربلا،در جنوب غربى حرم حسینى به نام خیمه‏گاه(مخیم)موجوداست و زائران آنجا را زیارت کرده و به آن تبرک مى‏جویند،در زمانهاى قدیم نبوده است وبعدها در محل خیمه‏گاه امام حسین‏«ع‏»بنایى ساخته شد تا نشانى از آن مکان باشد.بناى‏فعلى ساختمان و قبه خیمه‏گاه،ساخته‏«مدحت پاشا»براى پذیرایى ناصر الدین شاه ودرباریان او بوده و به قولى هم‏«عبد المؤمن دده‏»آن را ساخته است.»



آتش زدن خیمه‏ها
از جنایتهاى سپاه عمر سعد،آتش زدن خیمه‏هاى امام حسین‏«ع‏»و اهل بیت او در روزعاشورا بود.پس از آنکه امام به شهادت رسید،کوفیان به غارت خیمه‏ها پرداختند،زنها رااز خیمه‏ها بیرون آوردند،سپس خیمه‏ها را به آتش کشیدند.اهل حرم،گریان و پابرهنه دردشت پراکنده شدند و به اسارت در آمدند.
امام سجاد«ع‏»در ترسیم آن صحنه فرموده‏است:به خدا قسم هر گاه به عمه‏ها و خواهرانم نگاه مى‏کنم،اشگ در چشمانم مى‏دود و به‏یاد فرار آنها در روز عاشورا از خیمه‏اى به خیمه دیگر و از پناهگاهى به پناهگاه دیگرمى‏افتم،که آن گروه فریاد مى‏زدند:خانه ظالمان را بسوزانید!
این آتش،امتداد همان آتش‏زدنى بود که پس از رحلت پیامبر،در خانه زهرا«ع‏»با آن سوخت و آتش کینه‏هایى بود که‏از بنى هاشم و اهل بیت در سینه‏ها داشتند.به یاد این حادثه،در مراسم عاشورا در برخى‏مناطق رسم است که خیمه‏هایى به نشان خیام اهل بیت بر پا مى‏کنند،ظهر عاشورا به آتش‏مى‏کشند،تا احیاگر یاد آن ستمى باشد که روز عاشورا بر خاندان رسالت رفت.
آتش به آشیانه مرغى نمى‏زنند گیرم که خیمه،خیمه آل عبا نبود.

کربلا
قبله اهل حقیقت کربلاست کربلا،او قبله اهل ولاست گر چه دارد کعبه،مروه با صفا لیک،کى دارد مناى کربلا؟ کعبه را گر زمزم است آب حیات کربلا را آب خضر آمد فرات رو نما عارف،صلات رکعتین در خم ابروى محراب حسین
«کربلا»،مدفن سید الشهداست،سرزمینى که عظیمترین حماسه خدایى بشر،درعاشوراى سال 61 در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاریخ و پهنه جهان را فرا گرفت.
خاک آن،بوى خون مى‏دهد و تربت کربلا مقدس و الهام‏بخش است و در فضیلت آن،روایات بسیارى نقل شده است.
امام على‏«ع‏»پس از جنگ صفین،هنگام عبور از کربلا همراه برخى همراهان،چشمانش پر از اشگ شد و فرمود:اینجاست محل فرودآمدنشان...و ینجاست‏شهادتگاه‏عاشقان بى‏نظیر که در گذشته و آینده،نمونه ندارند:«...مصارع عشاق شهداء لا تسبقهم من‏کان قبلهم و لا یلحقهم من بعدهم...»
و به همین خاطر،«کربلا»سمبل ایثار و جانبازى وشهادت‏طلبى و شوق و شور حماسى شناخته شده است و در طول تاریخ نیز، کانون‏عشقهاى برتر بوده و همچون مغناطیسى،دلهاى مشتاق و شیداى معرفت را به سوى خودکشیده است.در حماسه دفاع مقدس ایران نیز،بسیارى از رزمندگان اسلام،به شوق کربلاو زیارت حرم حسینى،جبهه‏ها را درمى‏نوردیدند و با بعثیان کافر مى‏جنگیدند و رو به‏کعبه عشق،کربلاى سید الشهدا«ع‏»شهید مى‏شدند،چون کربلا سمبل هر جایى است که‏صحنه دیگرى حق و باطل باشد.
در حسرت کوى کربلا مى‏رفتند مشتاق به سوى کربلا مى‏رفتند گلگون تن و خونین کفن و بى‏پر و بال اینگونه به سوى کربلا مى‏رفتند
در روایات آمده است که سید الشهدا«ع‏»نواحى اطراف قبر خویش را از اهل نینوا وغاضریه به مبلغ شصت هزار درهم خریدارى کرد و به خود آنان صدقه داد و با آنان شرطکرد که مردم را به جایگاه قبرش راهنمایى کنند و هر که را به زیارت آن حضرت آید،سه‏روز مهمان نمایند و پذیرایى کنند.
بارى،کربلا نام یکى از شهرهاى کشور عراق است که در کنار رودخانه فرات قرارداشته است.این شهر،تا سال 61 هجرى،بیابان بوده است.از آن زمان به بعد،بر اثرشهادت حسین بن على‏«ع‏»در آن محل،بتدریج مورد توجه شیعیان آل على قرار گرفت وپس از بناى مرقدهاى شهدا،متدرجا مرکز جمعیت گردید و امروز،یکى از شهرهاى‏زیارتى عراق مى‏باشد که قریب 65000 تن جمعیت دارد و در ماههاى محرم و صفر وهنگام زمستان،به سبب ورود زایران،جمعیت‏شهر به صد هزار تن مى‏رسد.
در این که‏«کربلا»یعنى چه و ریشه لغوى آن چیست و از چه گرفته شده،بحثهاى‏مفصلى انجام گرفته است.
طبق برخى نقلها،این نام از ترکیب‏«کرب‏»و«ال‏»ساخته شده‏است،یعنى حرم الله،یا مقدس الله،«کرب‏»در لغت‏سامى به معناى‏«قرب‏»در عربى‏است(کرب:قرب).اگر«ال‏»هم به معناى‏«الله‏»باشد،کربلا به معناى محلى است که نزدخدا،مقدس و مقرب است،یا«حرم خدا»است.
برخى هم آن را ترکیب یافته از«کوربابل‏»دانسته‏اند،یعنى مجموعه‏اى از آبادیها و روستاهاى بابل.موقعیتى که کربلا در آن‏قرار دارد،در بین النهرین است.این منطقه در گذشته‏هاى دور،مهد حوادث و احیاناتمدنها بوده است و بخشهاى گوناگونى از این ناحیه،نامهاى مختلف داشته است.کربلا، کور بابل،نینوا،غاضریه،کربله،نواویس،حیر،طف،شفیه،عقر،نهر علقمى،عمورا،ماریه‏و...که بعضى از اینها نام روستاها و آبادیهایى در این منطقه وسیع بوده است.
حرم مطهر امام حسین‏«ع‏»که در این شهر قرار دارد،تاریخچه‏اى مفصل دارد و دردوره‏هاى مختلف تاریخى، بناى آن تغییرات و تعمیراتى یافته است.کربلا،شهرى است که‏خاندانهاى ریشه‏دار در آن ساکن بوده‏اند.حوزه علمیه داشته و خانواده‏هایى شریف،ادیب و علماى برجسته از آن برخاسته و در آن زیسته‏اند.قبر حضرت عباس‏«ع‏»نیز درهمین شهر است.در قرون اخیر نیز شاهد تعدادى حوادث و انقلابها و فتنه‏ها بوده است. ولى به هر حال،در کربلا بیش از نشانهاى جغرافیایى و تاریخى،باید مفاهیم والاى انسانى‏و شورگستریها و الهام‏بخشیهاى قداست آفرین را سراغ گرفت.

زینب‏«ع‏»
زینب کبرى سلام الله علیها،پیامبر خون شهداى کربلا و همراه حسین‏«ع‏»در نهضت‏خونین عاشورا.حضرت زینب،دختر امیر المؤمنین و فاطمه زهرا«ع‏»در سال پنجم‏هجرى،روز 5 جمادى الاولى در مدینه،پس از امام حسین‏«ع‏»به دنیا آمد.از القاب‏اوست:عقیله بنى هاشم، عقیله طالبیین،موثقه،عارفه،عالمه،محدثه،فاضله،کامله،عابده‏آل على.زینب را مخفف‏«زین اب‏»دانسته‏اند،یعنى زینت پدر.
امام حسین‏«ع‏»هنگام دیدار،به احترامش از جا برمى‏خاست.زینب کبرى،از جدش‏رسول خدا و پدرش امیر المؤمنین و مادرش فاطمه زهرا«ع‏»حدیث روایت کرده است.
این بانوى بزرگ، داراى قوت قلب،فصاحت زبان،شجاعت،زهد و ورع،عفاف وشهامت فوق العاده بود.
شوهرش، عبد الله بن جعفر(پسر عموى خودش)بود.از این‏ازدواج،دو پسر حضرت زینب به نامهاى محمد و عون،در کربلا به شهادت رسیدند.
وقتى امام حسین‏«ع‏»پس از امتناع از بیعت با یزید،از مدینه به قصد مکه خارج شد،زینب نیز با این دو فرزند،همراه برادر گشت.در طول نهضت عاشورا،نقش فداکاریهاى‏عظیم زینب، بسیار بود.سرپرست کاروان اسیران اهل بیت و مراقبت کننده از امام‏زین العابدین‏«ع‏»و افشاگر ستمگرى‏هاى حکام اموى با خطبه‏هاى آتشین بود.زینب،هم‏دختر شهید بود،هم خواهر شهید،هم مادر شهید،هم عمه شهید.پس از عاشورا و در سفراسارت،در کوفه و دمشق، خطابه‏هاى آتشینى ایراد کرد و رمز بقاى حماسه کربلا وبیدارى مردم گشت.پس از بازگشت به مدینه نیز،در مجالس ذکرى که براى شهداى کربلاداشت،به سخنورى و افشاگرى مى‏پرداخت.وى به‏«قهرمان صبر»شهرت یافت.
در سال 63 و به نقلى 65 هجرى درگذشت.قبرش در زینبیه(در سوریه کنونى)است.
برخى نیز معتقدند مدفن او در مصر است.در کتاب‏«خیرات الحسان‏»آمده است:درمدینه قحطى پیش آمد.زینب همراه شوهرش عبد الله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه‏زمینى داشتند.زینب در همانجا در سال 65 هجرى در گذشت و در همان مکان دفن شد.
صبح ازل طلیعه ایام زینب است پاینده تا به شام ابد نام زینب است در راه دین لباس شهامت چو دوختند زیبنده آن لباس بر اندام زینب است
بارزترین بعد زندگى حضرت زینب،همان پاسدارى از فرهنگ عاشورا بود که باخطابه‏هایش، پیام خون حسین‏«ع‏»را به جهانیان رساند.در این زمینه،نوشته‏ها وسروده‏هاى بسیارى است،از جمله این شعر:
سر نى در نینوا مى‏ماند اگر زینب نبود کربلا در کربلا مى‏ماند اگر زینب نبود چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ پشت ابرى از ریا مى‏ماند اگر زینب نبود چشمه فریاد مظلومیت لب تشنگان در کویر تفته جا مى‏ماند اگر زینب نبود زخمه زخمى‏ترین فریاد،در چنگ سکوت از طراز نغمه وا مى‏ماند اگر زینب نبود در طلوع داغ اصغر،استخوان اشگ سرخ در گلوى چشمها مى‏ماند اگر زینب نبود ذو الجناح داد خواهى،بى‏سوار و بى‏لگام در بیابانها رها مى‏ماند اگر زینب نبود در عبور از بستر تاریخ،سیل انقلاب پشت کوه فتنه‏ها مى‏ماند اگر زینب نبود
خود زینب نیز از فصاحت و ادب برخوردار بود.در هنگام دیدن سر بریده برادر،خطاب به او چنین سرود:«یا هلالا لما استتم کمالا...»بعدها هم در سوگ حسین‏«ع‏»
اشعارى سرود،با این مطلع:«على الطف السلام و ساکنیه...»:سلام بر کربلا و برآرمیدگان‏آن دشت،که روح خدا در آن قبه‏ها و بارگاههاست.جانهاى افلاکى و پاکى که در زمین‏خاکى، مقدس و متعالى شدند،آرامگاه جوانمردانى که خدا را پرستیدند و در آن دشتها وهامونها خفتند.سرانجام،گورهاى خاموششان را قبه‏هایى افراشته در برخواهد گرفت،وبارگاهى خواهد شد،داراى صحنهاى گسترده و باز...

آل الله
مقصود از آل الله و خاندان خدا،اهل بیت پیامبر«ص‏»اند.امام حسین‏«ع‏»خود ودودمان پیامبر را آل الله دانسته است،آنجا که مى‏فرماید:
«نحن آل الله و ورثة رسوله‏»،
در زیارت نیمه رجب امام حسین‏«ع‏»نیز مى‏خوانیم:
«السلام علیکم یا آل الله‏»که به عنوان زیارت اربعین هم نقل شده است.این،بخاطرشدت ارتباط و انتساب عترت پیامبر و امام حسین‏«ع‏»با خداوند و دین اوست و گویاخدایى‏اند و از دودمان خدا.تعبیر آل الله را جابر بن عبد الله انصارى هنگام حضور بر سرمزار حسین بن على‏«ع‏»در اربعین شهادتش در زیارتى که خوانده،به کار برده است.
به قریش نیز«آل الله‏»مى‏گفته‏اند،زیرا در خانه توحید و مسجد الحرام بودند و با خانه‏خدا مرتبط بودند.امام صادق‏«ع‏»مى‏فرماید:«انما سموا آل الله،لانهم فى بیت الله‏الحرام‏»
بویژه که عظمت قریش با تولد پیامبر اسلام در میان آنان افزایش یافت و با بعثت‏آن رسول خدا، انتسابشان به خداوند افزون‏تر شد«و عظمت قریش فى العرب و سمواآل الله‏».
ماخذ: فرهنگ عاشورا- استاد جواد محدثی