اینکه آیا پایان نسل بازیکنان بازیساز موجب انقراض این نسل از زیباسازان فوتبالی شده یا تاکتیک های مدرن بیرحمانه، هنرِفوتبال را نادیده می گیرد؟! هرچه که باشد انگار ما تماشاگر نمایش آخرین نسل از هافبک های بازیساز فوتبال خواهیم بود. بازیکنانی چون مجتبی جباری، رسول نویدکیا، ایمان مبعلی، قاسم حدادی فر و... را می توان آخرین نسل از هافبک های بازیساز فوتبال ایران به حساب آورد.
نگاهی ساده به فوتبال ایران در یکی دو دهه اخیر و با ورود مربیان خارجی به عرصه بازیکن سازی نشان می دهد که فوتبال ایران بیش از هرچیز به تولید بازیکن وینگر یا بال های کناری روی آورده است. امروز بیش از هر وقت دیگری ستاره های فوتبال ایران هافبک مهاجم های سرعتی و قدرتی هستند. البته که این برخاسته از اتفاقی است که از سالها قبل از آن در فوتبال جهان رخ داده است. انقلابی تاکتیکی که تاوانش پایان و انقراض یکی از عوامل جذابیت فوتبال در سال های قبل از آن یعنی هافبک های خلاق و بازیساز است نکته این که فوتبال ایران همیشه محل تولد بازیسازان و مغزهای متفکر بزرگ بوده است. علی پروین سرشناس ترین آن ها است که مجموعه ای از افتخارات و اعتبار را به عنوان مغزمتفکر وسلطان میانه زمین پرسپولیس و تیم ملی به دست آورده است. امیرقلعه نویی جانشین خلف او نیز در هیبت ژنرال شاهین و استقلال یکی از بهترین بازیسازان فوتبال ایران بوده است؛ همین طور ستاره هایی مثل سیروس قایقران ، محسن عاشوری، حمید درخشان و از نسل متاخر محرم نویدکیا، و بسیاری اسامی دیگر که هرکدامشان در زمان بازی بهترین بازیسازان فوتبال ایران بوده اند.
در مقیاس جهانی
به این اسامی نگاه کنید: میشل پلاتینی، سوکراتس، روی کاستا، دژان ساویسویچ، زین الدین زیدان، آندره آ پیرلو، ژاوی هرناندز، پل گاسکوئین ،پل اسکولز و... . بازیکنانی که هرکدام در زمان خود بهترین های جهان فوتبال بوده اند اما واقعیت این است که امروز فوتبال جهان هیچ تمایلی به ساختن چنین بازیکنانی نشان نمی دهد. امروز عصر بازیکنانی با سرعت و قدرت بدنی بالا است. حتی اگر بازیکنان بزرگی مانند زیدان و مارادونا در این عصر فوتبال بازی می کردند می توان تصور کرد که هردو تبدیل به مهاجمان کنار می شدند شبیه آنچه برای لیونل مسی رخ داده است. امروز فوتبال جهان عامدانه وجود هافبک های بازیساز را نادیده می گیرد چرا که درحال حاضر تیم ها به حضور 5 بازیکن دفاعی و 5 بازیکن هجومی تقسیم می شود. اما هافبک بازیساز یا مغزهای متفکر نه عناصری صرفا تدافعی و نه عناصری صرفا هجومی هستند ، آنها مرکز فرماندهی یک تیم به شمار می آیند، ضرباهنگ و ریتم و حتی سبک بازی را مشخص می کنند. آنها پاس های ویرانگر و عجیب دارند، ضربات ایستگاهی را در هر نقطه از زمین می زنند و...
فوتبال ایران نیز در دوران پوست اندازی اش هنوز نسبت به وجود بازیسازها و مغزهای متفکر احساس نیاز می کند هرچند در تیم ملی کارلوس کی روش عملا شکل آینده فوتبال ایران را بدون حضور مغزها ترسیم کرده است. فوتبال بدون هافبک بازیساز و با حضور انبوه وینگرها. درواقع لیست نفرات تیم ملی ایران بیانگر این حقیقت است که فوتبال ایران نیز لاجرم باید با خالقان زیبایی های فوتبال کلاسیک خداحافظی کند.
آخرین نسل از مغزهای متفکر
نکته قابل توجه درباره لیست مغزمتفکر های حاضر در لیگ برتر ایران نشان می دهد که اکثر این ستاره ها بازیکنانی بالای سی سال سن دارند و آخرین سال های فوتبالشان را سپری می کنند.
*مجتبی جباری: مجتبی جباری را می توان مطرح ترین بازیکن بازیساز حال حاضر فوتبال دانست. او یک بازیساز باالفطره است. استقلال اما بازیکنان دیگری مثل داریوش شجاعیان و سرور جپاروف را هم دارد که البته هردو این بازیکنان توانسته اند خودشان را تا حدودی با مقتضیات روش مدرن تطبیق دهند.
*سرورجپاروف: هافبک ازبکستانی در آخرین سال های فوتبالش بازیساز اصلی استقلال در این فصل به شمار می آید. برنده دو جایزه بهترین بازیکن سال آسیا را می توان یکی از آخرین مغزهای متفکر قاره کهن به حساب آورد.
*ایمان مبعلی: او هم یک بازیساز کلاسیک و یکی از بهترین های ایران در سال های اخیر در این پست بوده است. مبعلی فصل قبل به عنوان بهترین بازیساز و پاسور لیگ برتر انتخاب شد و امسال نیز با فولاد به دنبال درخشش مجدد است.
*قاسم حدادی فر: اگر مصدومیت های پیاپی نبود بیشتر از او می شنیدیم اما او نیز بازیکنی است که هرچند نسبت به مبعلی و جباری خاصیت تدافعی بیشتری دارد اما یکی از بازیسازان خلاق و کلاسیک فوتبال ایران به شمار می آید.
*محمد نوری: او نیز در زمانی که هافبک های بازیساز پرطرفدارترین بازیکنان در فوتبال ایران بودند متولد شد اما آخرین سال های فوتبال نوری با آخرین دوران حضور هافبک های بازیساز همزمان شده است. نوری هم هرچند در این سالها بازی تدافعی اش را تقویت کرده اما او نیز در مجموعه پلی میکرها قرار می گیرد.
*رسول نویدکیا: او هم مانند محرم نویدکیا یک بازیساز کلاسیک و خلاق است. تمرکز روی پاس ها و بازی خلاقانه از مهمترین مولفه های بازی رسول نویدکیا است.
*جاسم کرار: نفت آبادان هم با جاسم کرار در این فصل یکی از تیم هایی است که از بازیساز کلاسیک استفاده می کند. با حضور او رقابت هافبک های بازیساز لیگ ایران جذابیت بیشتری پیدا می کند.
*بختیار رحمانی: تولد او در فوتبال ایران نوید یک مجتبی جباری را تازه می داد اما انقلاب تاکتیکی در فوتبال جهان و متعاقب آن حضور کارلوس کی روش نشان داد که شاید پلی میکر بودن انتخابی بد در فوتبال امروز ایران باشد. بختیار رحمانی امسال با پیکان می تواند رقابت بازیسازان متبحر را گرم کند.
*محسن مسلمان: تلاش او برای تبدیل شدن از یک بازیساز کلاسیک و خلاق به یک هافبک دونده و جنگنده امروزی باعث شده تا درحال حاضر یکی از مهره های ثابت برانکو ایوانکوویچ باشد. او البته بازیکنی متفاوت در بین بازیگردان های فوتبال ایران است و مدرن و سریع بازی می کند.